Mình viết bài viết này vì có rất nhiều bạn đang băn khoăn, gặp khó khăn không biết khi mua đất rồi thì nên làm gì. Đây không phải là các bước chính xác cho tất cả dự án, hay tất cả các khu đất. Tuy nhiên đây là những việc gần như tất cả những ai bắt đầu farmstay đều phải làm qua khi mới mua xong đất, thứ tự có thể khác nhau. Mong bài viết này gợi ý, giải quyết được phần nào những công việc ban đầu các bạn cần phải xử lý.
Farmstay là một loại hình du lịch nông nghiệp, nơi du khách có thể lưu trú tại những ngôi nhà nhỏ xinh, trải nghiệm cuộc sống nông thôn, tham gia các hoạt động nông nghiệp và thưởng thức các sản phẩm nông nghiệp sạch và tươi ngon. Farmstay không chỉ mang lại thu nhập cho chủ đầu tư, mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giữ gìn văn hóa địa phương và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nông thôn. Khi mới thực hiện mua đất xong, thường đất bị để trống mà không đầu tư trên đất. Mình nghĩ đây là một sai lầm, bởi vì nếu bạn đầu tư rất ít trên đất cũng tạo nên những giá trị thặng dư nhất định, đơn giản là trồng cây bởi vì cây trồng sẽ liên tục lớn và phát triển theo thời gian.
Bước 1: Kiểm tra pháp lý đất.
Đây là bước quan trọng nhất khi đầu tư farmstay, vì nó ảnh hưởng đến quyền sở hữu, khả năng sử dụng và giá trị của đất. Bạn cần kiểm tra kỹ các giấy tờ liên quan đến đất, như sổ đỏ, giấy phép xây dựng, quy hoạch, địa chính, thuế và các vấn đề tranh chấp nếu có. Hãy hoàn thành các thủ tục cần thiết để đảm bảo quyền lợi của mình chuẩn bị cho việc xin phép dự án, đề án,… chuyển nhượng, cấp phép sau này.
Sau khi kiểm tra pháp lý đất, hãy rào đất để bảo vệ khu đất khỏi sự xâm nhập của người lạ, động vật hoang dã, giảm thiểu tranh chấp, trong lúc bạn cầm rành đất hãy mời hàng xóm qua chứng kiến và thống nhất. Có nhiều cách để rào đất, nhưng một cách phổ biến và hiệu quả là dùng cọc bê tông, kéo lưới thép, cách này thường không gây tranh chấp trong tương lai. Sau đó có thể trồng cây xanh làm hàng rào, tre, mây. Những loại cây này không chỉ có tác dụng chắn gió, chống xói mòn và tạo cảnh quan, mà còn có giá trị kinh tế và sinh thái cao.
Mục tiêu quan trọng nhất của bước này là tránh chanh chấp, dễ dàng sang nhượng nếu giấy tờ đầy đủ và bảo vệ khu đất khỏi những tác động bên ngoài.
Bước 2: Tìm cây trồng phù hợp rồi trồng cây.
Đây là bước quyết định đến sự thành bại của farmstay, vì nó liên quan đến năng suất, chất lượng và độ bền vững của nông nghiệp. Cần tìm hiểu kỹ về đặc điểm của đất, khí hậu, nước, và thị trường đầu ra để lựa chọn những loại cây trồng phù hợp với khu đất và nhu cầu của du khách, nhắm đúng vào phân khúc khách hàng sẽ trải nghiệm trên farm, hay nông sản sẽ xuất cho ai.
Nên chọn từ 3 loại cây trở lên, để tạo sự đa dạng, phong phú, và cân bằng cho hệ sinh thái. Một số gợi ý cho việc chọn cây trồng là:
- Cây tán cao là cây gỗ quý, như sưa, lim, gõ, trắc, huỳnh, cẩm lai, v.v. Những loại cây này có thể tạo bóng mát, tạo không gian riêng, và tăng giá trị đất. Tuy nhiên, chúng cũng cần nhiều thời gian, trung bình mỗi cây sẽ mang lại cho bạn khoảng 1 triệu/năm, sau 20 năm nếu bạn cần thu hoạch cây này, cây này sẽ mang lại cho bạn nguồn thu trong dài hạn( theo phỏng đoán giá hiện tại mà mình biết).
- Cây tán trung là cây ăn trái, như xoài, cam, bưởi, sầu riêng, mít, vải, v.v. Những loại cây này có thể cung cấp nguồn thu nhập ổn định, tạo sự hấp dẫn, và tăng sức khỏe cho du khách. Tuy nhiên, chúng cũng cần hiểu biết để chăm cây như bao nhiêu nước, phân bón, phòng trừ sâu bệnh,… loại cây này sẽ mang lại nguồn thu cho bạn trong trung hạn, khoảng 3-5 năm cho thu.
- Cây tầm thấp là thảo mộc – dược liệu, như bạc hà, húng quế, nghệ, sả, v.v. Những loại cây này có thể tạo mùi thơm, tăng hương vị, và có tác dụng chữa bệnh cho du khách. Tuy nhiên, chúng cũng cần nhiều chăm sóc, cắt tỉa và thu hái thường xuyên. Nếu chọn những loại cây phù hợp bạn có thể đã có nguồn thu từ cây này trong dưới 6 tháng và cũng có thể tạo trải nghiệm cho khách thông qua những cây trồng này.
- Trồng cỏ: Giữ lớp cỏ mặt, như cỏ gấu, cỏ voi, cỏ lá tre, v.v. Những loại cỏ này có thể tạo màu xanh, giữ ẩm, và bổ sung dinh dưỡng cho đất. Tuy nhiên, chúng cũng cần được cắt ngắn, tưới nước, và bón phân đều đặn. Như tôi quan sát thì loại cỏ lá tre vừa tạo cảnh quan tốt, mà lại giữ được đất, không cho những cây cỏ quá cao mọc lên.
Lý do bạn nên trồng cây là cây, thảm thực vật sẽ làm tăng giá trị đất, tạo cảnh quan, và cung cấp sản phẩm nông nghiệp cho du khách. Như trong ngắn hạn mà bạn không thể phát triển farmstay, thì việc bán khu đất này cũng dễ dàng hơn một khu đất trống.
Bước 3: Làm hệ thống nước.
- Hồ, hay ao nhỏ, đập trữ nước là nơi chứa nước mưa, nước ngầm, hoặc nước dẫn từ nguồn khác. trữ nước có thể được làm bằng đất, xếp đá, bê tông,…. Hồ trữ nước tưới cần được bảo vệ khỏi sự ô nhiễm, tránh nguồn nước thải hay bên dưới của những khu trên chăn nuôi.
- Cấp nước tưới là hệ thống dẫn nước từ hồ trữ nước đến các vùng trồng cây. Cấp nước tưới có thể sử dụng các phương pháp như tưới phun, tưới nhỏ giọt, tưới dưới gốc, hoặc tưới tự chảy. Cấp nước tưới cần được thiết kế sao cho đảm bảo đủ nước cho cây trồng, tiết kiệm nước, và tránh gây hại cho đất và cây trồng. Chúng ta ở trong vùng khí hậu rất dồi dào nước nên việc sử dụng nước cũng đừng học theo các nước bị sa mạc hóa những Israel.
- Cấp nước sinh hoạt là hệ thống cung cấp nước sạch cho các công trình như nhà chính, khu nhà nghỉ, nhà vệ sinh, bếp, v.v. Cấp nước sinh hoạt có thể sử dụng nước từ hồ trữ nước hoặc từ nguồn nước khác như giếng, suối, v.v. cần được đảm bảo về chất lượng, áp lực, và lưu lượng nước. Để đảm bảo an toàn nên có hệ thống lọc và kiểm tra chất lượng nước định kỳ. Trong hệ thống nước sinh hoạt chú ý việc che đậy kín, không có khe hở, vì những con chuột, sóc,… có thể sẽ chết trong những bể chứa nước loại này.
- Thoát nước là hệ thống loại bỏ nước thải, nước mưa, hoặc nước dư thừa ra khỏi khu đất. Thoát nước có thể sử dụng các phương pháp như hố ga, rãnh thoát, ống thoát, hoặc hệ thống xử lý nước thải sinh học. Thoát nước cần được thiết kế sao cho đảm bảo vệ sinh, an toàn, và không gây ô nhiễm cho môi trường.
Bước 4: Làm nhà chính, kho nông cụ, nhà điều khiển điện, nước.
Đây là bước cần thiết để tạo ra các công trình phục vụ cho việc quản lý, vận hành, và canh tác nông nghiệp hay có thể đón những đoàn khách nhỏ, gia đình bạn bè. Lời khuyên của tôi là bắt đầu từ lúc này cần thuê thiết kế và xây dựng các công trình theo phong cách, vật liệu, và kích thước phù hợp với đặc trưng của farmstay. Nếu bạn không phải là một nhà thiết kế, thì bạn sẽ mất mát rất nhiều nếu tự làm, sự mất mát không phải là tiền bạc, mà nằm không gian không đủ đáp ứng cho nhu cầu của du khách. Một số gợi ý cho việc làm các công trình là:
- Nhà chính là nơi chủ farm có thể ở lại làm việc và tiếp khách. Nhà chính có thể được xây dựng theo kiểu nhà sàn, nhà gỗ, nhà tranh, hoặc nhà lợp ngói. Cần trang bị đầy đủ các thiết bị như điện, nước, điều hòa, tủ lạnh, v.v. Nhà chính cũng cần được trang trí đẹp mắt, ấm cúng và mang đậm bản sắc văn hóa địa phương.
- Kho nông cụ là nơi lưu trữ các dụng cụ, máy móc, vật tư phục vụ cho việc canh tác nông nghiệp. Kho xây dựng có thể theo kiểu nhà thép, nhà tôn, hoặc nhà gạch, tuy nhên hãy làm “mềm” liệu bằng cách: ốp thêm gỗ hoặc vỏ cây gỗ bên ngoài hay một số phương pháp trang trí cho ra phong cách trang trại, đồng quê. Kho nông cụ cần được bảo vệ khỏi sự ăn mòn, hỏa hoạn, và trộm cắp. Kho nông cụ cũng cần được sắp xếp gọn gàng, khoa học, dễ tìm kiếm bằng cách làm những kệ để đồ.
- Nhà điều khiển điện, nước là nơi điều chỉnh, giám sát, và bảo trì các hệ thống điện, nước trên khu đất. Nhà điều khiển điện, nước có thể được xây dựng theo kiểu nhà container, nhà bê tông, hoặc nhà gỗ. Nhà điều khiển điện, nước cần được trang bị các thiết bị như bảng điện, bơm nước, máy phát điện, v.v. đối với một số farm nhỏ thì nhà này có thể nằm cùng với khu vực kho nông cụ.
Sau bước 4, còn rất nhiều việc phải làm nữa, tuy nhiên hãy làm tốt 4 bước này đã nhé rồi bạn sẽ tìm tiếp ra được những công việc: làm sao để đón khách, marketing, tạo tour,….
LƯU Ý TRÁNH MẤT MÁT TIỀN, THỜI GIAN, CÔNG SỨC.
Farmstay là một loại hình du lịch nông nghiệp có nhiều tiềm năng và lợi ích cho chủ đầu tư và du khách. Để xây dựng một farmstay thành công, chủ đầu tư cần tránh những sai lầm thường gặp như đổ quá nhiều tiền ngay từ đầu, không có kiến thức về nông nghiệp, thiếu hoàn toàn khả năng tạo tour Du Lịch Nông Nghiệp hay áp dụng những cách làm của đô thị vào nông thôn. Chủ đầu tư cũng cần thực hiện các bước như kiểm tra pháp lý đất, trồng cây, làm hệ thống nước, và xây dựng các công trình cần thiết để bắt đầu tăng giá trị đất. Đôi khi bạn cũng cần có một kế hoạch chi tiết về cách quản lý, vận hành, và quảng bá farmstay của mình, nghĩa là ngay từ khi bạn bắt đầu làm farm có thể đã viết các bài marketing rồi. Điều quan trọng hơn cả, đó là đừng san gạt đất, hãy cố giữ địa hình tự nhiên của đất một cách tối đa, nhiều nhất có thể, sau này bạn mới thấy việc không san mặt đất mang lại giá trị gì cho bạn.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hoặc ý kiến nào về bài viết này, hãy để lại bình luận bên dưới. Mình rất mong nhận được phản hồi của các bạn. Chúc bạn thành công với dự án farmstay của mình. Hãy chia sẻ bài viết này cho những ai mới mua đất hoặc đang có ý định mua đất làm farmstay nhé!